Graffiti Tarihi...
Öncelikle "Graffiti" nedir?
Graffiti'nin
baslangicina dönmek için taa eskilere, çok eskilere gitmek gerek. Eski
Misir'da yolculuğa çikanlar geçtikleri yerlerin duvarlarina adlarini ya
da resimlerini çizerek iz birakirlarmis. O zamanlar adi bu olmasa da
iste size ilk graffiti. İnsanoğlu Misirlilar'dan bu yana geçtiği
yerlere imzasini birakmaya devam etmis. Duvara yazi yazma, insanin
sehire, disariya kendinden bir iz birakma isteğinin bir uzantisi
elbette. Ve insanlarin yasam mekanini sadece güzel eviyle sinirlamayip,
sokaklari da yasam mekani olarak gördükleri ülkelerde graffiti sanati
çok daha yaygin. Bizde ise ara sokaklarda rastlaninca sasirtan tek tük
graffitinin disinda pek fazla bir sey olmamasinin desmek
istemeyeceğimiz nedenleri vardir. sık sık rastladiğimiz, genelde kirik
bir Türkçe'yle yazilmis "buraya çöp döken esektir!" türü uyari
yazilarini da graffitiden saymiyoruz.
Graffitiyi kısaca
açıklamak gerekirse duvarlara yapılan resim sanatıdır. Geçmişin askine
günümüzde çok gelişmiş bi seviyededir,kendi ticari sektörü,kendi giyim
tarzı,kendi yaşam tarzı ve kendi literatürü vardır.
Graffiti'nin ortaya çıkışı..
Graffiti sanatinin iki farkli cikisi anlatiliyor..
Birincisi; (Amerika)
Graffiti
60'li yillarda iki ayri grup tarafindan kullanilan bir yöntemdi.
Politik gruplar görüslerini belirtmek için, sokak çeteleri ise
hükmettikleri bölgeleri belirleyip herkese duyurmak için sokak
duvarlarina imzalarini birakmaya basladilar. Coolbread ve Cool Earl
adinda iki genç isimlerini duyurmak ve kamuoyunda ilgi çekmek için
bombing (bombalama) diye de bilinen sehrin tüm duvarlarina isimlerini
yazma islemini ilk uygulayan iki kisi.
Graffitinin sehir
duvarlarindan metrolara, yani underground'a inmesi TAKI-183 takma
adiyla taninan Yunanli bir gencin oradan oraya haber tasirken sprey
boyalarla metrolarin üzerine adini yazmasiyla baslamis. TAKI bu gencin
adi yerine kullandiği bir kisaltma, 183 ise yasadiği caddenin adiymis.
Çoğu metro istasyonunda rastlanan bu ad herkesin ilgisini çekmis.
Benzerleri olan JULIO 204, FRANK 207 ve daha birçoğu metrolara
isimlerini ilgi çekecek sekilde yazmaya baslamislar. Bu isimler
çoğaldikça, rekabet ortaminin zorunluluğu olan farkli olarak öne çikma
arayislari da baslamis. En ilgi çekici, en renkli yazi biçimini
kullanarak adini yazma uğrasi ortaya yepyeni stiller çikarmis. Ve
böylece tag adi verilen graffiti yazari imzasina semboller, ilgi çekici
resimler eklenmeye baslamis. Zamanla kullanilan harflerin boyutlari
büyümüs, harflerin içi desenlerle süslenmeye baslanmis, yaraticilik
sinir tanimamis.
İkincisi; (Almanya)
2.dünya savaşından sonra
dogu bloku belirlemek için yapilan berlin duvari, uzun süre insanlar
üzerinde özellikle dogu almanya halkı için bi baskı olmuştur. 1970lerin
basında protest amacıyla ghetto insanları çeşitli yazılar yazmaya
başladı. Yazıların amacı sadece mevcut düzene başkaldırma idi, yani hiç
bi sanat ruhu taşımıyodu. 80'lerde graffiti kültürü gelişmeye devam
etti, artık insanlar sadece mesaj vermek verine görselligede onem
veriolardı,berlin ve münih graffiti sanatçıları(writer) bu konuda cok
uzmanlaştılar.
Şehrin her yerini kafasina göre boyayan bu anonim
sanatçilar medyanin da ilgisini çekmis çekmesine ama haklarinda en
fazla bir iki yazi yazilmis, geçilmis. Graffiti bir üniversite
öğrencisinin ilgisini çekene kadar, underground sanatçilar tarafindan
icra edilmeye devam edilmis. Hugo Martinez adli öğrenci, graffiti'deki
potansiyeli fark edip, United Graffiti Artists derneğini kurmus ve
graffiti örneklerini bir sergide sanatsever kitlelere sunmus.
Niye Hiphop? Niye Underground?
Graffiti'nin
hip hop kültürünün bir parçasi olmasin nasil açikliyoruz peki? Bu
graffiti yazarlarinin çoğunluğu gettolarda yasayan siyah ve Latin
kökenli gençlerden olusmaktaymis. Gizli hip hop partilerine katilan
gençler bu ambiyansi sokağa tasiyip kendilerini göstermek için her yere
imzalarini atmaya baslamislar. Graffiti evlerde sakli kalmayip tüm
sehre yayildiği için hip hop'un yayilmasinda ve taninmasinda en etkili
yol olmus.
Graffiti'nin ilgiyi kendine çekmek ve sesini duyurmak
için etkili bir yol olduğu anlasilinca, duvarlara, metrolara yazilanlar
sadece tag'lerle sinirli kalmamis; graffiti adeta içini dökerek
yaraticiliğini sergilemenin yolu olmus. Gerçekten de graffiti'nin yoğun
olarak uygulandiği sehirlerde her duvarda bir sanat eserine rastlamak
mümkün. Tabii Amerika'da graffiti'nin sehir düzenini ve göz zevkini
bozduğunu düsünenler de var. Bir graffiti eserinin ömrü bu sebeple çok
uzun olamiyor ama silinenin yerine çok kisa zamanda bir yenisi
ekleniyor. Şehir aktivizminin önemli bir parçasi olan graffiti hala bir
sanat dali olarak kabul edilmiyor ama bu graffiti sanatçilarinin pek de
umrunda değil. Onlar kendi gruplarini kurup anonim kalmaya devam ederek
izlerini sehrin muhtelif yerlerine birakmaya devam ediyorlar. Graffiti
çevrelerinde taninmak ve isim yapmak için öncelikle isin erbaplariyla
tanisip onlarin yaninda çömezlik yapmak gerekiyor. Bu gruplarin içinden
yetisip yavas yavas adini duyurmaya baslayanlar da kendi gruplarini
kuruyorlar. Hatta dünyanin dört bir yanindan graffiti sanatçilari,
ünlülerle tanismak ve onlari is basinda izleyip feyz almak için
Amerika'ya, graffitinin anavatani Bronx'a geliyormus. Çoğumuzun bu
sanat eserlerini canli görme sansi yok ama internette dünyanin her
yerinden graffiti örneklerini içeren devasa siteler mevcut.
Türkiye'de Graffiti..
Graffiti
Turkiyede oldukca gec basladi. Baslangic tarihini olarak 1995
sayilabilir. Daha once baska devletlerden bazi writerlar gelip bazi
pieceler yaptilar ama sonucta bunlar turkiyede yasamiyordu. Turkiyede
graffiti ilk olarak istanbulda basladi. S2K grubundan REZ istanbulda
heryere yazmaya basladi. Tek basina yaklas** 1 sene sehri bombalayan
REZ istanbul'un heryerine tag atti. Sonra JEMY'yi yetistiren REZ ikili
olarak devam etti. S2K daha sonra bircok kisiyi alip yetistirdi.
Bunlarin arasinda en yetenekli olanlari VIGO, HOMER ve TURBO'dur. S2K
grubunu zaman gectikce buyumeye basladi. ilk katilimlar turkiye disinda
yasayan turkler oldu. TAXIM, KAIM gruba katildi. Daha sonra Almanya'dan
ilk turk olmayan uye NOTE katildi. Grubun artik almanya ve isvicre'de
uyeleri bulunmaktaydi. Bu aralarda HOMER ve TAXIM Turkiyede ilk treni
bombaladilar. Sonra Grubun train ekibi Frankfurttan katildi. BUD ve
PAYN S2K grubuna katildilar. Grup halen Turkiyenin en aktif ve en buyuk
grubudur. Bazi genclerin grup kurma girisimleri olmustur ama bunlar 1-2
duvardan oteye gidememislerdir. 1995 yilindan beri S2K legal ve illegal
olarak bir cok projeye imza atmistir. Grubun uyesi ve halen yoneticisi
olan TURBO Turkiye'de hiphop kulturunun yayilmasinda cok payi ve
destegi vardir. Bircok dergide rap, graffiti ve break dance konusunda
yazilar yazmistir. bircok Turkce rap cd si icin cover yapmistir.
Turkiyede
graffiti yapmak oldukca zor bir istir. Cunku Graffiti Turkiye'de
taninmiyor ve bu graffiti uzerine kanunlar yok. Eger graffiti yaparken
yakalanirsaniz. Normal suclu muamelesi gorursunuz. Yani sizi katil ve
hirsizlarin bulundugu hapishaneye atabilirler. 1989 yilinda REZ
graffiti yaparken yakalanmis ve 1.5 sene hapis c***si yemistir. Bu
buradaki olaylar icin cok guzel bir ornektir. Illegal politik gruplar
sloganlarini duvarlara yazdiklari icin polis burada graffiticilere ayni
ayarda tutuyor. Boya ve malzeme bulmakda ayri problem. Burada satilan
boyalarin cogunlugu Turk mali ve sulu boyalar. Burada sparvar, belton
ve montana gibi markalar satilmiyor. Cap bulmakta zor. Ancak
arkadaslarimiz sayesinde almanyadan getirtebiliyoruz. Her ne kadar
burada isler zorda olsa kimse yilmadan graffiti yapmaya calisiyor.
C.tesi Eyl. 06, 2008 2:15 pm